تثبیت کننده مواد غذایی یا افزودنی غذایی مجموعه ای از مواد شیمیایی یا طبیعی است که به غذاها و نوشیدنی ها با هدف حفظ یا افزایش ویژگی های خاص در آنها اضافه می شود. تثبیت کننده ها در صنایع غذایی برای ایجاد ثبات، قوام، بافت مناسب و کنترل خواص فیزیکی، شیمیایی محصولات غذایی استفاده می شوند. این افزودنی ها به عنوان مواد کمکی در فرآیندهای تولید، فرمولاسیون محصول و ایجاد خواص ویژه در غذاها استفاده می شوند. تثبیت کننده ها می توانند به صورت طبیعی یا مصنوعی تولید شوند و می توانند از منابع مختلفی مانند منابع گیاهی، حیوانی یا میکروارگانیسم ها تهیه شوند. این افزودنی ها ممکن است برای کنترل و جلوگیری از جداسازی فاز، ایجاد خواص ژل مانند، افزایش حالت خامه ای، کنترل ویسکوزیته، افزایش ماندگاری، خفظ ظاهر و رنگ و pH  و… استفاده شوند.

به طور کلی استفاده از تثبیت کننده ها کمک قابل توجهی به بهبود کیفیت محصولات غذایی، افزایش پایداری و ماندگاری محصولات، جلوگیری از تغییرات ناخواسته و بهینه سازی هزینه های تولید می کند. با این وجود، مصرف تثبیت کننده ها به صورت متعادل و با رعایت استانداردهای ایمنی از اهمیت بالایی برای تضمین سلامت عمومی برخوردار است.

ژلاتین:

Gelatin

ژلاتین ماده ای پروتئینی بوده که پودری شکل و به رنگ زرد مایل به کرم می باشد. پروتئینی با وزن مولکولی بالا (بدون چربی و کلسترول) است که از 18 اسید آمینه تشکیل شده است. به طور گسترده در صنایع غذایی و صنایع دارویی استفاده می شود. ژلاتین در آب سرد نامحلول است ولی در آب گرم حل می شود. این ماده تا ده برابر حجم خود آب جذب کرده و دردمای ۴۰ تا ۵۰ درجه ی سانتی گراد تشکیل ژل می دهد. این ماده عمدتا به شکل پودری بوده اما ورقه های ژلاتین شفاف هم موجود می باشد. ژلاتین بعد از افزودن آب به شکل ماده ای لزج و چسبنده که نیمه شفاف، بدون مزه و بی رنگ است در می آید. ژلاتین حیوانی از هیدرولیز استخوان، پوست و بافت پیوندی حیوانات بدست می آید و از نظر اینکه تولید ژلاتین از چه حیوانی باشد به دو بخش حلال و غیر حلال تقسیم می شود. ژلاتین حلال از استخوان و پوست گاو که ذبح اسلامی شده است استخراج می شود. ژلاتین غیر حلال عمدتا از استخوان و پوست خوک بدست می آید. از آنجایی که ژلاتین از منبع طبیعی می آید، به عنوان یک ماده غذایی رایج و نه یک افزودنی در نظر گرفته می شود.

ژلاتین به عنوان تثبیت کننده، غلیظ کننده یا بافت دهنده در غذاهایی مانند ماست، پنیر خامه ای و مارگارین و تهیه انواع ژله استفاده می شود. همچنین در غذاهای کم‌چربی برای شبیه‌سازی احساس چربی و بافت خامه ای در دهان و ایجاد حجم استفاده می‌شود.

پودر ژلاتین

گوارگام:

Guar Gum

صمغ گوار، یک پلی ساکارید مشتق شده از دانه های گیاه گوار (Cyamopsis tetragonoloba)، به دلیل خواص غلیظ کننده، تثبیت کننده و امولسیون کنندگی قابل توجه آن شناخته شده است. صمغ گوار یک گالاکتومانان است که از زنجیره های خطی قندهای مانوز با شاخه های جانبی گالاکتوز تشکیل شده است. وزن مولکولی بالا و توانایی تشکیل پیوندهای هیدروژنی به آن خاصیت منحصربفرد اتصال به آب و تغلیظ کنندگی می دهد.فرآیند تولید آن شامل حذف پوسته دانه گوار و سپس آسیاب دانه برای به دست آوردن محصول نهایی صمغ گوار است.

کاربردهای متنوع گوارگام:

  • صنایع غذایی: به عنوان قوام دهنده، تثبیت کننده و امولسیفایر در محصولات غذایی استفاده می شود.
  • داروها: به عنوان بایندر در فرمولاسیون قرص و به عنوان غلیظ کننده در فرمولاسیون های مایع استفاده می شود.
  • لوازم آرایشی: به دلیل خاصیت حالت دهنده و ویسکوزکننده در فرمولایسون محصولات مختلف استفاده می شود.
گوارگام

زانتان گام:

Xanthan Gum

صمغ زانتان یک جزء بی طعم است که به عنوان هیدروکلوئید شناخته شده و عنوان یک عامل غلیظ کننده، تثبیت کننده و امولسیفایر عمل می کند. زانتان گام اولین بار توسط تیمی از شیمیدانان از وزارت کشاورزی ایالات متحده در دهه 1960 کشف شد، صمغ زانتان یک افزودنی معمولی غذایی است که به عنوان تثبیت کننده و غلیظ کننده عمل می کند. صمغ زانتان از ذرت یا نیشکر حاصل می گردد. زمانی که گلوکز، لاکتوز یا ساکارز موجود در ذرت یا نیشکر توسط باکتری‌ها تخمیر می‌شوند و یک ماده صمغی ایجاد می‌کنند. سپس مایع بدست آمده آبگیری شده و به پودر تبدیل می شود.

صمغ زانتان نقش مهمی در صنایع غذایی ایفا می‌کند و فواید بی‌شماری را به‌عنوان یک ماده طبیعی ارائه می‌کند و در طیف وسیعی از محصولات مانند ماکارونی بدون گلوتن، صنایع لبنی و بستنی، سوپ های آماده و… کاربرد دارد.  یکی از مزایای اصلی صمغ زانتان توانایی آن در ایجاد بافتی ملایم و خامه ای در محصولات غذایی است که خود به بهبود ویسکوزیته سس‌ها، سس‌ها و سوپ‌ها کمک می‌کند و به آن‌ها حس دهانی مطلوبی می‌دهد. علاوه بر این، صمغ زانتان می‌تواند پایداری و ماندگاری امولسیون‌ها را افزایش دهد و تضمین کند که محصولات قوام مورد نظر خود را در طول زمان حفظ می‌کنند.

زانتان گام:

CMC :

CMC یک پلیمر آنیونی محلول در آب است و بر پایه مواد خام سلولزی تجدید پذیر است. این ماده به عنوان یک غلیظ کننده، چسباننده، پخش کننده عالی عمل می کند.کربوکسی متیل سلولز (CMC) از واکنش سلولز با مشتقاتی از اسید استیک ساخته می شود. به آن صمغ سلولزی یا سلولز گام نیز می گویند. این ماده به بهبود بافت، تثبیت فوم، جلوگیری از ته نشین شدن ، جلوگیری از کریستال شدن شکر (آیسینگ کیک) مورد استفاده قرار می گیرد.